fransız düşünür, denemeler 'in yazarı.
avrupa aydınlanması'nın fikri tohumlarını daha önceden montaigne'de bulabilirsiniz. çünkü antik yunan ve roma'dan aydınlanmaya bir köprü kurmuştur montaigne. sadece bu kadar da değil. denemelerinde köleliğe, dinsel bağnazlığa, işkenceye, sömürgeciliğe, savaşın her türlüsüne karşı çıkmıştır. bu kadar erken bir tarihte, yani bütün bunların normal sayıldığı bir donemde montaigne cesaretle ileri atılmış, egemen otoriteye ve egemen fikirlere karşı çıkmıştır. yani montaigne'un büyüklüğü sadece ileri sürdüğü fikirlerde değil bu fikirleri çok erken bir tarihte cesaretle savunmasında aranmalıdır.
montaigne modern hayvan hakları hareketinin erken dönem öncülerinden biri olarak da görülebilir.çünkü montaigne hayvanlara yönelik yaygın küçümseyici tavra alışılmamış bir şekilde karşılık verir: bir hiyerarşi kuracaksanız insanları hayvanların üstüne değil altına koyun! montaigne göre hayvanlara yönelik üstünlük iddialarımız gülünç bir kuruntudan ibaret. hangi ölçüyle degerlendirilirse değerlendirilsin, hayvanlar insanlardan hiç de öyle aşağı kalmaz hatta onları pek çok bakımdan geride bırakır. insanın kendine duyduğu sonsuz güven, üstünlük ve bilgelik iddiaları temelsiz, yersiz ve küstahçadır.
montaigne özetle der ki; insan o çok övündüğü aklıyla sadece cevap bulamayacağı sorular sorar, aklı yorgun düşer, ona yük olur, düşünür taşınır da ne yapması gerektiğini, nasıl yaşayacağını bilemez, beceriksizce bir oraya bir buraya savrulur, sürekli kendini tedirgin eder. hayvanlar ise ne yapacağını, ne isteyeceğini, nasıl yaşayacağını doğuştan gelen bir bilgelikle bilir. bu hiç bir felsefi sistemin, hiç bir zeka oyununun erişemediği doğal bir bilgeliktir. insan aklına kuşkuyla yaklaşan montaigne hayvanlardaki bu doğal gücün hayranıdır.
özetle, montaigne bir yandan denemelerinde insanoğlunun kibrini, budalalığını, ahlaki düşüklüğünü ifşa ederken diğer yandan hayvanları masumiyetleriyle, yaşamaya ve uyum sağlamaya yönelik becerileriyle yüceltir. hatta yer yer hayvanların insanlardan üstün olduğu fikrini ileri sürerek genel kabul görmüş türcü önyargıyı ters yüz eder.
